Orgels in Friesland
FRIESCH DAGBLAD Zaterdag 5 februari 1983:
In de
Christelijke Gereformeerde kerk te Franeker is weer een echt kerkorgel beschikbaar voor de erediensten.
Bijna een jaar lang moest noodgedwongen electronische apparatuur worden gebruikt omdat het oude orgel niet meer bespeelbaar was. Gisteravond is tijdens een speciale dienst een vrijwel geheel vernieuwd instrument in gebruik genomen. De orgelcommissie kon de ‘nieuwbouw’ overdragen aan de kerkeraad. De totale kosten van de vernieuwing
bedragen ongeveer ƒ 90.000,- Van dat bedrag is al ruim ƒ 80.000,- binnen aan bijdragen, giften en toezeggingen. De heer Y.G. Visser trad op als organist.
Het vorige orgel was in feite nog niet zo oud. Het werd 1927 in gebruik genomen maar was in 1982 eigenlijk finaal 'op'. Dat orgel was indertijd naar een modeverschijnsel gebouwd. Het had een pneumatisch systeem. Alles werd vanaf het klavier via luchtleidingen bediend. Dit was erg kwetsbaar, zo vertelde orgelbouwer S.
Haarsma uit Drachten. Er traden veel storingen op.
"Tegenwoordig bouwen we weer volgens het oude mechanische systeem. Dat levert een goed verantwoord
instrument op". De voorzitter van de orgelcommissie, de heer B. van Amerongen maakte ook gewag van de
snelle slijtage van het vorige orgel. Het was zeer gevoelig voor temperatuur- en vochtverschillen. Maar
ook het zwaarder wordende verkeer op de Zuiderkade veroorzaakte trillingen, die uiterst nadelig waren
voor het instrument. Het oude orgel was gebouwd doorde firma Dekker uit Goes en was er eentje uit
een serie van vier. Het is in 1927 geplaatst voor ƒ 3.000,-. Y.G. Visser werd een maand na het in
gebruik nemen aangesteld als organist voor ƒ 7,50 per kwartaal, zo vertelde de heer van Amerongen. De
onderhoudstoestand van het orgel verslechterde de laatste jaren zo snel, dat men voor de keuze kwam te
staan: of een grote restauratie, of algehele vernieuwing. De gemeente koos voor het laatste alternatief.
In 1980 kreeg de firma Haarsma uit Drachten opdracht voor de nieuwbouw.
Slechts enkele onderdelen uit het oude orgel zijn er in verwerkt. De plaatsing heeft wel anderhalf jaar
langer op zich laten wachten dan was afgesproken, maar de heer Haarsma verklaarde dat voor een
dergelijk karwei de tijd moeilijk te bepalen is.
Bovendien is het bedrijf dermate klein, dat wanneer een opdracht uitloopt dit ook gevolgen heeft voor de
volgende werken. Men durft geen extra personeel aan te trekken omdat het er ook in deze branche niet
florissanter op wordt.
Dominee D.J.K.G Ruiter vertelde zeer ingenomen te zijn met de keuze van de gemeente. “Er is een voorstel geweest om een electronisch orgel aan te schaffen. Daar was ik heel beducht voor. Een electronisch orgel is technisch heel knap, maar het heeft geen adem”, aldus de predikant. Na de overdracht gaf de organist Visser
een klein concert voor de vele belangstellenden.
|
