Orgels in Friesland
FRIESCH DAGBLAD Zaterdag 5 februari 1983:
In de
Christelijke Gereformeerde kerk te Franeker is weer
een echt kerkorgel beschikbaar voor de erediensten.
Bijna een jaar lang moest noodgedwongen
electronische apparatuur worden gebruikt omdat het
oude orgel niet meer bespeelbaar was. Gisteravond is
tijdens een speciale dienst een vrijwel geheel
vernieuwd instrument in gebruik genomen. De
orgelcommissie kon de ‘nieuwbouw’ overdragen aan de
kerkeraad. De totale kosten van de vernieuwing
bedragen ongeveer ƒ 90.000,- Van dat bedrag is al
ruim ƒ 80.000,- binnen aan bijdragen, giften en
toezeggingen. De heer Y.G. Visser trad op als
organist.
Het vorige orgel was
in feite nog niet zo oud. Het werd 1927 in gebruik
genomen maar was in 1982 eigenlijk finaal ‘op’. Dat
orgel was indertijd naar een modeverschijnsel
gebouwd. Het had een pneumatisch systeem. Alles werd
vanaf het klavier via luchtleidingen bediend. Dit
was erg kwetsbaar, zo vertelde orgelbouwer S.
Haarsma uit Drachten. Er traden veel storingen op.
"Tegenwoordig bouwen we weer volgens het oude
mechanische systeem. Dat levert een goed verantwoord
instrument op". De voorzitter van de orgelcommissie,
de heer B. van Amerongen maakte ook gewag van de
snelle slijtage van het vorige orgel. Het was zeer
gevoelig voor temperatuur- en vochtverschillen. Maar
ook het zwaarder wordende verkeer op de Zuiderkade
veroorzaakte trillingen, die uiterst nadelig waren
voor het instrument. Het oude orgel was gebouwd
doorde firma Dekker uit Goes en was er eentje uit
een serie van vier. Het is in 1927 geplaatst voor ƒ
3.000,-. Y.G. Visser werd een maand na het in
gebruik nemen aangesteld als organist voor ƒ 7,50
per kwartaal, zo vertelde de heer van Amerongen. De
onderhoudstoestand van het orgel verslechterde de
laatste jaren zo snel, dat men voor de keuze kwam te
staan: of een grote restauratie, of algehele
vernieuwing. De gemeente koos voor het laatste
alternatief.
In 1980 kreeg de firma
Haarsma uit Drachten opdracht voor de nieuwbouw.
Slechts enkele onderdelen uit het oude orgel zijn er
in verwerkt. De plaatsing heeft wel anderhalf jaar
langer op zich laten wachten dan was afgesproken,
maar de heer Haarsma verklaarde dat voor een
dergelijk karwei de tijd moeilijk te bepalen is.
Bovendien is het bedrijf dermate klein, dat wanneer
een opdracht uitloopt dit ook gevolgen heeft voor de
volgende werken. Men durft geen extra personeel aan
te trekken omdat het er ook in deze branche niet
florissanter op wordt.
Dominee D.J.K.G Ruiter
vertelde zeer ingenomen te zijn met de keuze van de
gemeente. "Er is een voorstel geweest om een
electronisch orgel aan te schaffen. Daar was ik heel
beducht voor. Een electronisch orgel is technisch
heel knap, maar het heeft geen adem", aldus de
predikant. Na de overdracht gaf de organist Visser
een klein concert voor de vele belangstellenden.
|
